boeklancering: de grote vertraging
Vanaf 11 mei is ons nieuwste brainwash boek beschikbaar! Voor Wanderlust Festival vroegen we acht filosofen, wetenschappers en schrijvers om te reflecteren op die activiteit die ons collectief door het afgelopen jaar heen sleepte: wandelen. Met trots presenteren we nu De grote vertraging: de herontdekking van het wandelen. Dit is een tijdsdocument van een bijzonder jaar, maar bovenal een boek om in te verdwalen. Je kunt het boek via libris of je lokale boekhandel bestellen. Ook vroegen we een aantal van de auteurs om hun favoriete wandelroute met ons te delen, deze tref je hier.
Als voorproefje delen we het voorwoord van onze directeur Marije Ligthart.
VOORWOORD
Maart 2020. Toen begon het. De lockdown werd ingesteld en het was alsof we gezamenlijk besloten dat een dagelijkse wandeling daar onderdeel van uitmaakte. Voor de maatregelen was het park bij mij om de hoek op doordeweekse dagen een desolate plek. Wat moeders met kinderwagens, de hondenclub en hier en daar wat gespierde mannen bij een klimrek voor hun dagelijkse bootcampsessie. Tijdens de lockdown verviervoudigde de parkpopulatie. Slalommend liep ik tussen de parkbezoekers – van mijn werk als festivaldirecteur was niet veel meer over nu alle activiteiten geschrapt waren.
Die eerste lockdownmaand las ik Wanderlust van de Amerikaanse filosoof en essayist Rebecca Solnit. In dit boek buigt ze zich over de geschiedenis van ons denken over wandelen. Onder meer Søren Kierkegaard, Henry Thoreau, Frédéric Gros, Jane Austen, William Wordsworth en Walter Benjamin maakten een studie van de meest simpele en dagelijkse bezigheid die we kennen: lopen. Hun werk over wandelen varieert van lyrische romantische overpeinzingen over hoe natuur en stilte ons goeddoen tot modernistische politieke pamfletten over de noodzaak van vooruitgang.
Solnit laat overtuigend zien hoe wandelliteratuur de tijdsgeest vangt, maar ook onze ideeën over wandelen mede vormt. Zo schrijft ze dat wandelen een universele handeling is, die we met bijzondere betekenissen kunnen laden: ‘Hier gaat deze geschiedenis deel uitmaken van de geschiedenis van de verbeelding en de cultuur, van welke genoegens, vrijheid en betekenis op verschillende momenten, door verschillende soorten wandelingen en wandelaars nagestreefd worden. Die verbeelding heeft de ruimten waar ze op de twee voeten doorheen komt gevormd en is erdoor gevormd.’
Bij het lezen van Wanderlust vraag ik me af hoe wij in de maanden van lockdown en wandelwoede nadenken over al dat lopen. Er zijn meer wandelclubs dan ooit, Bever Sport doet goede zaken, stappentellers zijn niet aan te slepen en Natuurmonumenten geeft waarschuwingen af als we tegelijkertijd besluiten naar de Veluwe te gaan. Wat hopen we op onze dagelijkse wandeling te vinden? Lopen we dat rondje om te ontsnappen aan die zoomsessies, de huisgenoten, het binnen zitten, de volgende deadline? Of is het vrijheidsdrang, een hunkering naar natuur en een simpeler leven? Welke verhalen vertellen we onszelf over al dat wandelen? En wat zegt deze collectieve wandeldrift over ons en deze tijd?
Ik nodigde acht filosofen, wetenschappers en schrijvers om zich te buigen over onze gezamenlijke vlucht naar buiten. Vanuit verschillende perspectieven, van psychische gezondheid tot digitalisering en stadsplanning, denken ze na over de betekenis en het belang van wandelen. Psychiater Paul Verhaeghe neemt ons mee in de ideeëngeschiedenis van het lopen, filosoof Haroon Sheikh beschrijft hoe de wandeling een ontsnapping biedt aan de door techniek gevormde samenleving, stadssocioloog Floor Milikowski maakt zich zorgen over de openbare ruimte, waarin willekeurige ontmoetingen steeds uitzonderlijker worden, schrijver Chris Keulemans neemt ons mee naar Amsterdam-Noord en laat ons kennismaken met Elvis en Meryam die hij tijdens zijn dagelijkse wandelingen tegenkomt, filosoof Thijs Lijster zoekt naar de politieke dimensie van de wandeling, Daan Heerma van Voss reist naar Schotland waar het lopen een sublieme ervaring wordt, filosoof Alicja Gescinska zoekt naar verstilling en in het verhaal van Marja Pruis zoekt de hoofdpersoon naar zingeving tijdens het lopen.
Deze bijdragen las ik in de maanden na het uitbreken van de coronacrisis op een bankje in dat park dat steeds drukker bleef worden. Een aantal van deze essays zouden te horen zijn geweest op ons Brainwash Festival dat in 2020 in het teken zou staan van wandelen. Helaas – ook dat kwam door de lockdown te vervallen. Maar lopen kan altijd en de gedachten en overpeinzingen van deze schrijvers en filosofen kunnen overal mee naartoe. Neem dit boek mee op je wandeling. Want, zoals Rebecca Solnit schrijft, alleen op het tempo van vijf kilometer per uur kun je écht denken.
Marije Ligthart, directeur Brainwash Festival, voorjaar 2021